Racisme kent een lange geschiedenis en is al vaak besproken door academici. Maar als we willen begrijpen hoe het vandaag werkt, moeten we racisme in verband brengen met het economische systeem waarin we leven, zegt de Brits-Amerikaanse politiek schrijver Arun Kundnani. ‘Zonder begrip daarvan is antiracisme meer een oefening in persoonlijke ontwikkeling voor witte mensen.’
Tekst: Samira Bendadi voor Mo*Magazine
Toen George Floyd in 2020 onder de knie van een politieagent het leven liet terwijl hij geboeid op straat lag, ging er een golf van woede en protest door de VS heen. ‘Black Lives Matter!,’ riep zowat iedereen. Ook in ons land kwamen mensen in volle coronatijd op straat.
Maar net als bij andere bewegingen van de laatste decennia was collectieve verontwaardiging niet genoeg om echte verandering teweeg te brengen. Om racisme aan te pakken, moeten we eerst begrijpen hoe het vandaag de dag werkt en waar het voor dient, zegt Arun Kundnani, politiek schrijver en auteur van Wat is antiracisme? En waarom rijmt dat op antikapitalisme, recent vertaald naar het Nederlands.
‘Pas als we begrijpen hoe de systemische aard van racisme werkt, kunnen we ons het soort collectieve actie voorstellen dat het racisme kan terugdringen. Zonder een dergelijk begrip is antiracisme meer een oefening in persoonlijke ontwikkeling voor witte mensen dan een echt structurele verandering’, schrijft hij in de inleiding van zijn boek.
Racisme, zegt de voormalig redacteur van het tijdschrift Race & Class en auteur van onder meer The Muslims are Coming! (2014) en The End of Tolerance (2007), is geen kwestie van vooroordelen hebben over bepaalde groepen in de wereld of van een gevoel zoals de liberale visie het definieert. Het is ook niet simpelweg propaganda of een soort misleiding van de geest. Racisme is een materiele realiteit die je kunt aanraken en voelen. Een fysieke werkelijkheid die dient om bepaalde vormen van ongelijkheid, in wie wat heeft, wereldwijd in stand te houden.
Want hoe komt het dat we toch in een samenleving leven die extreem raciaal ongelijk is, ook al leven we in een wereld leven waarin iedereen het erover eens is dat racisme slecht is en waarin de geldende moraal zegt dat racisme verkeerd is?, vraagt de auteur zich af.
Om deze vraag te beantwoorden, moeten we niet naar de jaren '30 kijken, zoals de liberale visie van racisme doet, en zelfs niet naar de 19de eeuw of naar het ontstaan van het kolonialisme. Dat zijn belangrijke periodes in de geschiedenis die context bieden en het fenomeen helpen begrijpen. Maar als we echt tot de kern willen komen van wat we vandaag meemaken, moeten we kijken naar iets nieuws dat in de jaren '70 is ontstaan. We moeten racisme relateren aan het economische systeem waarin we vandaag leven, zegt Kundnani.